NASA astronotu Nichole Ayers, Uluslararası Uzay İstasyonu’ndan (ISS) gökyüzünün en nadir doğa olaylarından biri olan “dev jet”i görüntüledi. Bu olağanüstü an, bilim dünyasında heyecan yarattı.

3 Temmuz 2025’te ISS’te görev yapan NASA astronotu Nichole Ayers, gökyüzünde gerçekleşen sıra dışı bir olayı kaydetti. İlk anda “sprite” sanılan bu parıltı, yapılan incelemelerle çok daha ender görülen bir “dev jet” olduğu ortaya çıktı.

PROJENİN BAŞINDA BİR TÜRK VAR

Spritacular Projesi’nin baş araştırmacısı Dr. Burcu Koşar, “Nichole Ayers, ISS’ten olağanüstü ve çok nadir görülen bir TLE türü olan dev jeti kaydetti” diyerek bu keşfin önemine vurgu yaptı.

DEV BİR KÖPRÜ OLUŞTURUYOR

Dev jetler, gök gürültülü fırtınaların en üst noktalarından başlayıp atmosferin yaklaşık 100 kilometre yukarısına doğru hızla yükselen güçlü elektrik boşalmalarıdır. Adeta bulutlarla atmosfer arasında dev bir elektrik köprüsü kuran bu olay, olağanüstü kısa süreli ve hızlı olduğu için çoğu zaman yalnızca tesadüfen kaydedilebilir.

Bu nadir fenomenler, sıkça “sprite”larla karıştırılır. Sprite’lar da atmosferin yaklaşık 80 kilometre yukarısında, yıldırım deşarjı sonrası ortaya çıkar. Kırmızımsı bir ışık olarak beliren sprite’lar, denizanası, sütun ya da havuç şeklinde onlarca kilometrelik alana yayılabilir. Ayrıca ELVES adı verilen ultraviyole ışık halkalarıyla birlikte de görülebilir.

BİLİM DÜNYASI GÖZÜNÜ BU GÖRÜNTÜLERE ÇEVİRDİ

NASA ve bilim insanları, bu tür Geçici Parlak Olayların (TLE) atmosferdeki elektriksel süreçleri anlamada ve iletişim sistemleri üzerindeki etkilerini araştırmada kritik bir rol oynadığını belirtiyor.

2018’den bu yana ISS’e monte edilen Atmosphere–Space Interactions Monitor (ASIM) sistemi sayesinde bu çok kısa süreli ışık olayları kaydedilebiliyor. ASIM, adeta bir kalp atışı kadar kısa süren parlamaları bile yakalayarak bilim insanlarına atmosferin gizemli sırlarını çözmede önemli veriler sunuyor.